Ruimtes zijn nooit ideaal. Maar wat doe je eraan?

beeld: interAlter

Het is gewoon een feit: de meeste ruimtes die we betrekken zijn simpelweg niet ideaal qua maat of vorm voor hetgeen jij erin wilt laten plaatsvinden.
En wij, als nieuwe bewoners, zijn vervolgens verdomd goed in het analyseren en telkens opnieuw benoemen wat er dan precies niet goed aan is. Sterker nog; we hebben de vervelende eigenschap om juist die storende aspecten te benadrukken in ons ontwerpen.
De meeste van onze huizen worden steeds ontworpen voor één specifieke zwaar gegeneraliseerde doelgroep, incluis gegeneraliseerde hobby’s en professie. Zelden tot nooit pas jij, zonder morren, in die generieke groep. Pogingen om flexibel te zijn, of zelfs voorspellend te bouwen liepen meestal op niets uit. Daarom past jouw interieur ook niet altijd overal even ideaal.

Maar voordat je de sloophamer ter hand neemt en op uiterst agressieve manier jouw habitat gaat degeneraliseren, kunnen we ook kijken naar een wat vriendelijkere manier van ruimtes vormgeven. Dat scheelt arbeid en materiaal (en kun jij heel goed zelf)! Want zolang je je hoofd niet steeds stoot tegen die sporenkap, is het vooral “optiek” waarmee jij je huis waarneemt - en laten we die nu prima kunnen beïnvloeden! Hieronder een paar voorbeelden:

Mijn ruimte is te donker - wat nu?
Een veelvoorkomend probleem in oude boerderijen en omgebouwde stallen. Indertijd waren grote raamopeningen duur, of zelfs onmogelijk om te construeren. Logischerwijze ontstond er een architectuur met kleine ramen die enkel diende ter verluchting. Het leven speelde zich immers vooral buiten af. De oplossing is wellicht iets waaraan je eerste wennen moet. Het simpelweg wit kalken van deze ruimtes maakt het er niet fraaier op.
Maar wist je dat donkere kleuren rijker overkomen in kleinere ruimtes? En neem dan ook direct alle sierlijsten, kozijnen en balkdetails mee. Op die manier ontstaat er ruimte voor de losse zaken binnen jouw interieur, in plaats van een focus op dat ene te kleine raam. Maak die losse interieurdelen vervolgens licht en fris en je hebt een zee aan ruimte! Fysiek is er niets veranderd, enkel het onderwerp van aandacht verschuift - met een waanzinnig ruimtelijk effect.

Maar de ruimte is nog steeds te laag - wat nu?
Te lage ruimtes kunnen hinderlijk zijn voor de kwaliteit van jouw woning. Je hebt het gevoel dat je gebukt door de ruimte moet manoeuvreren - en dat is alles behalve wenselijk. Een licht plafond voelt normaliter ruimtelijker. maar daarmee accentueer je misschien ook wel juist datgene wat je niet accentueren wilt. Een andere optie is gebruik maken van verticale elementen. Zoals jouw jurk (aangenomen dat je je jurken draagt) met verticale streepjes jou slanker en langer laat ogen - zo werkt dat ook met behang of lijstmotieven.

Te hoog?
Het omgekeerde verhaal van voorgaande alinea is gedeeltelijk waar; zorg voor vooral horizontaal georiënteerde motieven, of zelfs lambriseringen. Donkere kleuren op het plafond, of in ieder geval alle wand- en plafonddelen boven de lambriseringsverdeling donkerder dan eronder.
Maak gebruik van lichtarmaturen met een smalle gerichte bundel, en gebruik dus vooral niets dat rondom schijnt. Het accentueren van de raampartijen of het gebruik van spiegels op de wanden kan in dit geval zorgen dat de kamer breder lijkt - en daarmee beter in proportie komt met de net iets te grote hoogte. Die accentuering geldt eigenlijk voor alle horizontale vlakken in de ruimte.

Help de ruimte voelt zo klein
Allereerst wil ik aangeven dat “te klein“ geen dimensie heeft. Ik kan net zo goed opwerpen dat jouw bank gewoon te groot is, nietwaar?
Laten we de voordelen van een kleine ruimte gebruiken. Kleine ruimtes geven een gevoel van geborgenheid, gezelligheid en intimiteit. Als dat wenselijk is voor de functie, laat die eigenschappen dan leidend zijn in de wijze waarop je gaat inrichten en maak een knusse huiskamer waarin je graag vertoeven wilt. Dat betekent dat er zeker gordijnen in mogen, tapijtjes en een hoop kussengeweld op de bank. Heeft de ruimte een formelere functie - of wil je het (tegen beter weten in) ruimtelijker laten lijken? Blijf dan weg bij grove patronen en zoek het juist in schaaltechnisch ietwat kleinere zaken. Smalle planken in de vloer, kleinere schilderijen, geen massieve gesloten kast - maar zorg voor hoekjes, nisjes, open rekken en zelfs spiegels in de wanden om een doorgang te insinueren. Maak gebruik van alles dat visuele oppervlakte vergroting bewerkstelligd. De opgeruimdheid van gesloten kasten en lege bureau’s werkt in dit geval dus averechts.

Te groot?
Het klinkt als een luxe probleem, maar ik heb meerdere malen meegemaakt dat mensen hun huiskamer niet gebruiken omdat ze zich in een hotellobby wanen. Toch zijn er oplossingen! Begin met kleur. Smetteloze witte wanden werken ruimtelijk - daarin ligt dus je al eerste overwinning. Vervolgens gaan we meubels clusteren in kleinere eilanden. Niemand zit graag in een huiskamer van 80 vierkante meter, het is gewoonweg ongezellig. Dus we schuiven zitjes bij elkaar in een gezellige setting. Maak gebruik van tapijten om die meubels bij elkaar te houden, en zorg dat je middels de verlichting enkel de eilandjes verlicht. We willen alle aandacht weghouden van de wanden. Dat doen we middels de kleur, middels de verlichting (die daar dus niet op is gericht) en middels gordijnen die we heerlijk luchtig kunnen inzetten als beweegbare roomdividers. Ook meubels horen dus niet tegen de wand aan te staan. We negeren gewoon alle fysiek bouwkundige zaken - en richten onze volledige aandacht op de nieuwe gecreëerde eilandopstellingen.

Zit jouw probleem er niet tussen? Het zijn steeds dezelfde gereedschappen die ik gebruik om een ruimte om-te-vormen zonder haar daadwerkelijk fysiek te veranderen, te weten; kleur, licht, schaal, richting en de beeldbepalers. Ik leg ze onderaan dit artikel apart uit, maar je komt ze vanzelf tegen in de besproken ruimteproblematieken.

Kleur
Zonder nu specifiek op de kleurenwaaier in te gaan - en haar vermoedelijk psychologische effecten op het mensenbrein, zou je kort kunnen samenvatten dat donkere kleuren, die veel licht absorberen, op je af komen en een ruimte intiemer (lees: kleiner) laten ogen. Terwijl een licht kleurgebruik juist ruimtelijker oogt. Dat geldt ook voor losse wanden of plafonds. Een lichter plafond zal ruimtelijker ogen, en een enkele wand in een donkere kleur maakt dat die wand belangrijker, en proportioneel groter lijkt.

Licht
De wijze waarop het kunst- en daglicht in de ruimte wordt gebruikt bepaalt in de grote mate haar sfeer. Een gerichte spot in een leeshoekje kan een heel intiem hoekje creëren. Terwijl een rondom schijnend licht vooral de fysieke ruimte in de belangstelling zet. En dus ruimtelijker kan werken. Grote vensters op een weids uitzicht trekken de aandacht van uit het interieur constant naar buiten. Net als een flitsende beeldbuis trouwens. Mocht het uitzicht te wensen overlaten, filter dan vooral daglicht binnen via gordijnen en vitrages, en houdt het blikveld daarmee binnenshuis. (Wellicht werkt ook dat bij televisieschermen). Kleine raampjes maken het verschil tussen hok en kamer, maar dienen vooral niet te veel aandacht te krijgen. Ze zijn immers net te klein. We zijn het niet meer gewend, maar maak in je plannen gebruik van het daglicht. Het binnenkomend licht bepaalt overdag automatisch welk deel van de ruimte in de schijnwerpers staat - en daar is heel lastig tegenop te verlichten.

Schaal (motief en detail)
Dit spreekt voor zich natuurlijk. Grote, optisch zware meubelen nemen veel ruimte in beslag en passen slecht in een kleine woning. Omgekeerd net zo waar, kleine lichte elementen voelen al snel als kamperen, mocht de ruimte dat toe staan. Dit soort logische verhoudingen gelden ook voor vloermotieven, tegelgroottes, raamverdelingen, tapijten, schilderijen, planten etc. waarmee ik aangeven wil, dat als jij een optisch grotere badkamer wilt, je er dus beter aan doet om kleine tegeltjes te gebruiken.

Richting
Verticale elementen aan de wand accentueren een hoogte, terwijl horizontale lambriseringen daarentegen een ruimte lager en wijdser maken. Je kunt deze richting beïnvloeden middels de legrichting van je vloer, door de patronen in je behang of eventueel het sierlijstwerk van de lambriseringen. Over het algemeen werken we tegen de heersende richting in om een bepaalde balans te zoeken. We willen immers een lange kamer niet nóg langer maken, of een hoge kamer niet nóg hoger. Tenzij dat onderdeel is van jouw ontwerp natuurlijk en dat is de `richting” een belangrijk gereedschap om in te zetten.

Beeldbepalers
Ik eindig met de lastigste situaties. Deze elementen kunnen alles zijn. Het doet er dan ook niet toe of ze gewenst of ongewenst zijn, maar de aandacht die eisen ze sowieso op - en je moet van goeden huize komen wil je dat kunnen ombuigen. Denk aan die groteske kamer met een joekel van een open haard in het midden, of dat appartement met vrij uitzicht op zee. Die schitterende kamer-en-suite, of de landelijke aanbouw met lichtstraat. Allemaal beeldbepalers. en vaak zijn ze zo dwingend dat je er best gebruik van maakt: dus maak die haard, of dat uitzicht dan ook het centrum van de aandacht, plaats die werktafel onder het daklicht of gebruik de schuifdeuren om de ruimte uit te breiden, of af te sluiten. …Maar mocht het wenselijk om die focus optisch aan te passen? Dan moet je van goeden huize komen, en lef hebben, om met enkel decoratieve elementen hierin te slagen. En die elementen mogen zo sterk zijn dat ze alle aandacht opeisen. Halfslachtige oplossingen helpen hier niet - en luister dus vooral niet naar goedbedoelde adviezen van familie en buren - want hierin is jouw eigenwijsheid de enige oplossing (en mijn respect heb je!).

Heb je vervolgens toch een onmogelijke ruimte en je komt nog steeds niet verder na het lezen van dit artikel? Neem dan direct contact op - ik kan niet wachten om me vast te bijten in jouw ruimteproblematieken!