Mogen we dan nu eindelijk wonen in die voorraad leegstaande winkelpanden?

De huidige leegstand van winkelpanden en haar aanhoudende toename heeft ons aan het denken gezet. Het is namelijk absurd te moeten concluderen dat er een steeds grotere vraag is naar woonruimte terwijl er in de binnensteden een uitputtend beroep gedaan wordt op creativiteit om de etalages gevuld te houden. Een aanpak die niet perse zorgt voor meer omzet per oppervlaktemaat winkelvloer, maar wel voor reuring en bedrijvigheid. 

Het landschap aan lege etalages en ongebruikte binnenstedelijke ruimte blijkt niet, of weinig, vatbaar voor enige vorm van reanimatie. Mensen kopen nu eenmaal minder fysieke spullen in de stad. Daarmee komt het bestaansrecht van het traditionele winkelpand in het geding. En wordt het tijd voor een meer structurele invulling van die ruimten. Transformeren naar woningen, of een nieuw soort woonvormen, zou daarin een tweeledig probleem oplossen; nl. het tekort aan woningen vs de aanhoudende leegstand. 

Offline, fysiek en sociaal

De stad zelf is vooral heel erg offline, fysiek en sociaal geworden. En laten we daar nu juist behoefte aan hebben. De tijdelijke invullingen van winkelpanden heeft niet gezorgd voor een toename in de beoogde groep nieuwe huurders, maar wel voor meer mensen op straat en in de buurt. Het heeft ruimte geboden aan nieuwe ideëen, aan experimenten en andere quasi commerciële initiatieven en heeft daarmee haar omgeving beïnvloed: het is plots geen salesmachine, maar gewoon een fijne plek. Zo fijn zelfs dat ik er graag zou willen wonen. En met mij een heleboel andere mensen.

Hypocriet

Juist in een tijd dat werk en privé opnieuw onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, wordt de heroverweging van het strikte gebruik van zakelijke panden actueel. Nog geen honderd jaar geleden was het heel normaal dat de winkelier in hetzelfde pand woonde en werkte. Bestemmingsplan-technisch is dat nu vaak lastiger. Maar ik mag wel een architectenbureau exploiteren vanuit het woonerf? Dat klinkt toch enigszins hypocriet…

Bestemmingsplan

De oorsprong (en noodzaak) van dat allesbepalende bestemmingsplan is mij dan ook niet geheel duidelijk... Het legt het grondgebruik en bouwregels van een specifiek afgebakend gebied en/of pand vast. Ik begrijp dat we daarmee voorkomen dat Shell plots een raffinaderij bouwt in een woonwijk. Maar waarom mag de bakker ‘s ochtends geen brood bakken in hetzelfde pand als waar hij wakker wordt, waarom mag een etalage na sluitingstijd niet gewoon verdwijnen achter de gordijnen. En waarom mag mijn spreekkamer niet ook mijn eetkamer zijn? 

Als thuiswerken inmiddels normaal is, dan mag je toch zeker ook op je werk wonen?

Alleen maar voordeel

Ik zou dan ook graag willen pleiten voor een, al dan niet tijdelijke, versoepeling van de ambtelijke kettingen die deze nieuwe vormen van werken, wonen en leven tegengaan. De gemeenten zelf hebben alleen maar baat bij de verbetering van de leefbaarheid en de herwonnen sociale verbinding van bewoners, entrepreneurs en bezoekers. 

We spraken inmiddels ondernemers en ondernemersgezinnen die heel graag willen opteren voor een woon-werk-leven in de stad, en we zijn druk in de planvorming met pandeigenaren om te zien wat deze metamorfose dan kosten mag en of de afschrijving van de meer commerciële huurpenningen nog te redden valt. Enkel het ambtelijk apparaat houdt ons nog wat tegen. Maar goed,... Als thuiswerken inmiddels normaal is, dan mag je toch zeker ook op je werk wonen?

We horen graag jou mening! waarom wel, waarom niet. Wat zijn de belemmeringen, de onmogelijkheden en waar liggen de kansen volgens jou? Laat dus zeker een reactie achter!

Roger Haan

interieurarchitect bij InterAlter interieurarchitecten

Feiten en bronnen:

• Transformatie leegstaand vastgoed hoogste prioriteit (Bouwwereld, mei 2020)

• We zien de omzet in de detailhandel dalen (CBS, mei 2020)

• We zien de omzet van de horeca drastisch afnemen -15% (CBS, mei 2020)

• Prijzen woonhuizen stijgen nog verder +7% (CBS, mei, 2020) 

• Ouderen blijven langer in eigen woning (CBS, april 2020)

• 4 op de 10 werkenden werkt vanuit thuis (CBS, april 2020)

• ondernemersvertrouwen heeft een all-time-low status bereikt (CBS, mei 2020)

• Economie in laagconjunctuur (CBS, mei 2020)

• Verwachting op een golf aan faillisementen lijkt steeds realistischer. (de Tijd, mei 2020)